Rozwód może być orzeczony tylko wtedy, kiedy między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. Można więc udowodnić w sądzie, że rozkład pożycia nie jest zupełny albo nie jest trwały.

   Ponadto nawet mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Jednak przykładowo sam aspekt ekonomiczny, będący następstwem orzeczenia rozwodu i akcentowanie w kasacji pogarszania się sytuacji dzieci, w tym finansowym kontekście, nie może wyłącznie przesądzać o tym, że dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków sprzeciwia się orzeczeniu rozwodu.

   Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Dla ustalenia. który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego, istotne są zachowania małżonków, które miały miejsce przed jego zastosowaniem, tylko one bowiem, mogą być uznane za przyczynę rozkładu i ocenione jako zawinione spowodowanie rozkładu pożycia. Zachowania małżonków w okresie, gdy rozkład ich pożycia małżeńskiego był już zupełny i trwały, nie są jednak bez znaczenia dla oceny przesłanek rozwodowych. Małżonkowie zobowiązani są do wzajemnej lojalności i przyzwoitego zachowania wobec siebie przez cały czas trwania małżeństwa. Jeśli ich niewłaściwe zachowanie stało się przyczyną rozkładu pożycia, ponoszą tego skutki w postaci możliwości przypisania im winy rozkładu ze wszystkimi tego konsekwencjami, jakie przewiduje ustawa. Natomiast jeśli ich niewłaściwe zachowanie miało miejsce już po powstaniu i utrwaleniu rozkładu pożycia i nie może być uznane za jego przyczynę, oceniać je trzeba z punktu widzenia przesłanki zasad współżycia społecznego. Motywem zakazu rozwodu na żądanie małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia są względy natury społeczno-wychowawczej. Jednak ta swoista kara nałożona na małżonka, który samowolnie zerwał pożycie małżeńskie lub zlekceważył obowiązki rodzinne, nie może być bezwzględna ani bezterminowa.
Względy społeczno-wychowawcze nie mogą bowiem przemawiać za wieloletnim utrzymywaniem fikcji w postaci formalnych więzi małżeńskich, gdy małżeństwo od lat faktycznie nie istnieje.

  Separacja może być orzeczona tylko wtedy, kiedy między małżonkami nastąpił rozkład pożycia. Można więc udowodnić w sądzie, że rozkład pożycia nie nastąpił. Dla ustalenia istnienia przesłanek separacji nie jest istotne, czy zachodzi zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego, stanowiący przesłankę orzeczenia rozwodu. Obojętne jest także, który z małżonków jest winny rozkładowi pożycia.

  Ponadto mimo zupełnego rozkładu pożycia orzeczenie separacji nie jest dopuszczalne, jeżeli wskutek niej miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.