Rozwód powoduje rozwiązanie małżeństwa i jest orzekanych przez sąd. W celu jego uzyskania należy podjąć następujące czynności:

1. Jeden z małżonków (lub jego pełnomocnik) musi przygotować i podpisać pozew o rozwód. Pozew musi spełniać odpowiednie wymogi. W praktyce oznacza to m.in., że w pozwie muszą się znaleźć żądania co do kwestii orzeczenia bądź nie winy rozkładu pożycia i ewentualnie takich spraw jak alimenty, władza rodzicielska, miejsce zamieszkania dzieci, kontakty z dziećmi, eksmisja, ustalenie sposobu korzystania z mieszkania, podział majątku itd. Pozew trzeba uzasadnić. W pozwie należy również zawrzeć wnioski dowodowe.
2. Pozew jest składany (lub wysyłany) w 2 egzemplarzach (oryginał i odpis) we właściwym miejscowo Sądzie Okręgowym. Najlepiej go od razu opłacić (zwykle jest to 600 PLN opłaty sądowej).
3. Zwykle drugi małżonek składa odpowiedź na pozew.
4. Odbywa się rozprawa. Co najmniej jedna. Na rozprawie zwykle przesłuchuje się męża i żonę. Jeżeli są dzieci to najczęściej sąd przesłuchuje również świadka.
5. Sąd wydaje wyrok rozwodowy.
6. Jeżeli nikt nie zaskarży wyroku do Sądu Apelacyjnego to po około miesiącu można uzyskać odpis prawomocnego orzeczenia.
7. Urząd Stanu Cywilnego sam wpisze wzmiankę o rozwodzie do aktu stanu cywilnego. Jeżeli rozwód jest bez orzekania o winie sad zwraca 300 PLN z oplaty wniesionej na początku procesu.

Czas trwania procesu zależy od obłożenia pracą danego sędziego. W celu uzyskania informacji o aktualnym czasie oczekiwania w danym sądzie na rozstrzygnięcie sprawy najlepiej zadzwonić do sekretariatu sądu. Sprawę może przyspieszyć współdziałanie męża i żony (nawet o 1-2 miesiące).
Przy separacji należy podjąć takie same kroki, z tym że jeżeli małżonkowie nie mają dzieci to mogą zamiast pozwu składanego przez 1 osobą złożyć wspólny wniosek (nie pozew) o separację. W tym jednym wypadku opłata sądowa jest niższa i zamiast 600 PLN wynosi 100 PLN.

• w pewnych przypadkach możliwe jest uzyskanie rozwodu lub separacji bez przychodzenia do sądu,
• w trakcie sprawy o rozwód w zasadzie nie można podzielić majątku bez zgody drugiego małżonka,
• po złożeniu pozwu o rozwód można bez problemu wycofać sprawę z sądu (ale tylko do rozprawy, potem jest to utrudnione),
• dzieci do 17 roku życia nie są przesłuchiwane na rozprawie,
• w wyroku rozwodowym sąd może w pewnych przypadkach ustalić sposób korzystania z mieszkania po rozwodzie nawet gdy jest ono własnością innej osoby,
• jeżeli proces rozwodowy długo się ciągnie można prosić sąd o alimenty jeszcze w trakcie sprawy sądowej,
• jeżeli z braku zgody na rozwód drugiego małżonka jest ryzyko, że sąd nie zgodzi się na rozwód można zażądać orzeczenia separacji w tej samej sprawie (zgoda nie jest potrzebna).